Najavljena inicijativa za donošenje predloga novog jednokratnog zakona o legalizaciji trebalo bi da stavi tačku na ovaj za građane i organe do sada nerešen problem, i da jednom uspostavi svojinsku evidenciju na teritoriji Srbije, a od čega bi i država i građani imali korist.
Država, jer bi na legalizovanim objektima ubirala porez, a građani zato da bi mogli bez pravnih poteškoća da vrše pravni promet, pri čemu im ne bi nad glavom visila inspekcija ili krivična odgovornost. Ne treba izgubiti iz vida i važeće odredbe Krivičnog Zakonika čl. 219a i 219b koje se odnose na građenje bez građevinske dozvole i priključenje objekta koji je izgrađen bez građevinske dozvole.
Naime, kako je poslednjeg dana aprila istekao rok za kompletiranje zahteva za legalizaciju, shodno slovu zakona nerešeni zahtevi mogli bi da budu odbijeni, to bi praktično stvorilo uslove u kojim bi država mogla da sruši sve te objekte, za koje su zahtevi bili dostavljeni. Ipak, kako se resorno Ministarstvo za građevinarstvo, saobraćaj i infrastrukturu izjasnilo do toga neće doći.
Shodno važećem zakonu legalizacija jeste naknadno izdavanje građevinske i upotrebne dozvole za objekat, odnosno deo objekta koji je izgrađen, odnosno rekonstruisan ili dograđen bez građevinske dozvole, odnosno koji se koristi bez upotrebne dozvole.
Da bi ovo pravno, ali i političko pitanje bilo stavljeno „ad acta“ pre svega treba rešiti pitanje naknade i procedure, a zatim i motivacije onih koji žive u nelegalnom objektu, ali nemaju nameru da ga otuđuju. Svakako da ideju svođenja potrebne dokumentacije na minimum i skraćenja postupka dobijanja dozvole predstavlja dobru osnovu za ovako najavljeni jednokratni zakon koji bi trebalo da važi do kraja godine i biće praćen usvajanjem Zakona o premeru i katastru.
U odnosu na postojeće rešenje postoje indicije da će se ići na fleksibilnije uslove za legalizaciju što je veoma važno, jer u praksi neretko se dešava da izvođač odstupi od zadatih uslova u dobijenoj građevinskoj dozvoli. Tako, na primer, shodno važećem Pravilniku o opštim pravilima za parcelaciju, regulaciju i izgradnju nije moguće okončati legalizaciju velikog broja objekata, jer postoje određena odstupanja u pogledu u spratnosti ili udaljenosti od susednih objekata. Investitori tokom gradnje odstupaju od dozvoljene spratnosti dobijene u građevinskoj dozvoli, tj. tehničkim uslovima, pa problem imaju i kupci stanova i vlasnici kuća pored tako izgrađenih objekata.
Ovde treba biti oprezan, pa napraviti distinkciju i povesti računa da li je objekat građen u komercijalne svrhe ili je namena bila prevashodno za ličnu upotrebu, što opet treba jasno definisati. Iznos doprinosa za uređivanje građevinskog zemljišta plaća se jednokratno ili u ratama i utvrđuje se rešenjem o izdavanju građevinske dozvole, a na osnovu obračuna doprinosa koji vrši Direkcija i dostavlja nadležnom organu gradske, tj. opštinske uprave. Merila za obračun visine naknade su, dakle, u nadležnosti lokalnih samouprava.
Verujemo da predlog novog zakona treba da sadrži više od postojeća dva osnova za umanjenje naknade za uređivanje građevinskog zemljišta, te da konačno upodobi realno faktičko stanje i prevede ga u sistem pravno priznatih odnosa.
(Slika autora Concrete Forms preuzeta sa Flickr.com | CC BY)